Schaamte is de normaalste zaak van de wereld. Vermoedelijk kent iedereen het. Er bestaat wellicht zoiets als ‘gezonde schaamte’, die ervoor zorgt dat mensen samen kunnen functioneren in een gemeenschap. Maar er is schaamte op een dieper zijns-niveau. Dan betekent schaamte eigenlijk: ‘het zou beter zijn dat ik anders was’. Dát is pijnlijk! Het valt niet mee om te onderkennen dat ik soms dit soort gevoelens heb. Daar schaam ik me voor. Ik schaam me dus voor mijn eigen schaamte.

Angst, schaamte en eenzaamheid zijn een duister trio, en hangen nauw met elkaar samen. Het komt hierop neer: ik ben bang dat ik het niet goed genoeg doe, dat ik niet genoeg ben. Erger nog dan zelf geloven dat ik niet genoeg ben, is het idee, dat anderen het óók doorhebben. Ik schaam me voor mijn ’tekortkomingen’. Met mijn schaamte kom ik liever geen anderen onder ogen. Want dan moet ik me in al mijn kwetsbaarheid tonen zoals ik ben, óf een toneelstukje opvoeren, waarbij ik mijn angst en schaamte probeer te verbergen. Beide opties zijn onaantrekkelijk. Ik zonder me in zo’n geval maar liever af. Met als gevolg, dat ik me eenzaam voel, waar ik me ook weer voor schaam.

Hoe kan ik dit doorbreken? Wat is mijn verweer tegen de macht van het duistere trio? “En de grootste is de schaamte”…..Schaamte is een stille insluiper, die er baat bij heeft te verzwijgen én verzwegen te worden. In stilte kan hij verder woekeren en zijn verwijderende werk doen. Open en kwetsbaar durven zijn, dát kan het enige verweer zijn. Maar hoe doe ik dat, hoe vind ik de moed, hoe blijf ik overeind?

Na enig zelfonderzoek merk ik dat het mijn ‘ego’ is, die alle laatste strohalmen vastgrijpt in een poging iets van zijn netelige positie overeind te houden. Desnoods ten koste van verbinding, desnoods met als gevolg eenzaamheid. Werkelijk kwetsbaar durven zijn betekent: ook dat opgeven. Niets hoog hoeven houden. Lege handen. Omdat ik ergens weet heb van de waarde van mijn zijn, onafhankelijk van mijn doen.

De intrinsieke en onomstotelijke waarde van mezelf zien, daarvoor moet ik misschien even wat afstand nemen. En met de ogen van Liefde naar mezelf kijken. Zoals ik naar mijn kinderen kijk. Dan blijkt er onvoorwaardelijkheid te zijn. En dat blijkt meer dan genoeg te zijn.

P.S: Meer over schaamte en kwetsbaarheid kun je lezen in ‘Daring greatly’ (how the courage to be vulnerable transforms the way we live, love, parent and lead), van Brené Brown.